Sa murang edad na 19, isang dalaga mula Butuan City ang nahaharap sa matinding hamon ng pagkakaroon ng Stage 5 Chronic Kidney Disease (CKD). Matapos matuklasan ang kaniyang kondisyon noong Nobyembre, si Angel Mae Ombahino Gallo ay kailangang sumailalim sa dialysis dalawang beses sa isang linggo.
Pagsubok sa Murang Edad
Ayon kay Angel Mae, mahilig siyang kumain ng instant noodles at madalas uminom ng softdrinks, na parang ginawa na niyang tubig. Dahil sa kaniyang kondisyon, napilitan siyang tumigil sa pag-aaral, bagay na labis niyang pinanghihinayangan.
“Siyempre po malungkot, nanghihinayang po,” pahayag niya.
Nakakabit na ngayon ang fistula sa kaniyang leeg para sa regular na dialysis. Isang malaking pagbabago ito sa kaniyang buhay, ngunit hindi siya nawawalan ng pag-asa na muling gagaling.
Sanhi ng Kanyang Kalagayan
Ang madalas na pagkain ng instant noodles at pag-inom ng softdrinks ay itinuturing ni Angel Mae bilang isa sa mga posibleng dahilan ng pagkasira ng kaniyang kidney. Sa araw-araw, ito raw ang palaging laman ng kaniyang hapag-kainan sa bahay at maging sa paaralan.
“Halos ginawa ko nang tubig yung softdrinks,” saad niya. “Yung noodles po, ‘yon po yung madaling lutuin kaya ‘yun po yung palagi kong kinakain, inuulam. Pares din po ‘yon ng softdrinks. Pag-uwi naman galing school, sa bahay, softdrinks na naman.”
Paliwanag ng mga Eksperto
Ayon kay Dr. Mark Anthony Tiu, Adult Nephrologist, may iba’t ibang klase ng pagkasira ng kidney.
“May tinatawag na acute o biglaang pagkasira o temporary lang, mayroong chronic na talagang sira na siya o hindi na siya nagre-recover pa,” paliwanag niya.
Idinagdag ni Tiu na kadalasan ang pagkasira ng kidney ay resulta ng ibang kondisyon tulad ng diabetes o hypertension.
“Ang pagkasira ng kidney usually is collateral damage ng ibang kadahilanan. Isa na diyan ang mataas na sugar, may diabetes ka, may highblood ka. Kung hindi makontrol ang mga ‘yan, puwedeng masira ang kidney natin.”
Mga Kabataan at Problema sa Kidney
Sa ulat ng Pinoy MD, sinabi ni Dra. Ana Rose Dy-Vicente, Pediatric Nephrologist, na ang dahilan ng sakit sa bato ng mga kabataan ay madalas dahil sa congenital anomaly sa kidney at urinary tract. Sa kabilang banda, ang problema ng mga nakatatanda ay karaniwang dulot ng hypertension at diabetes.
Ngunit para sa parehong grupo, ang maling lifestyle at madalas na pagkain ng unhealthy foods tulad ng instant noodles ay nagpapalala ng kondisyon ng bato.
Pangarap at Pag-asa ni Angel Mae
Kabila ng lahat ng pagsubok, nananatiling matatag si Angel Mae sa laban ng kaniyang buhay. Umaasa siya na gagaling sa kabila ng hirap na dinaranas.
“Siyempre po, mahirap pero hindi ako nawawalan ng pag-asa,” aniya.
Mga Hakbang sa Pag-iwas sa CKD
- Limitahan ang pagkain ng processed foods tulad ng instant noodles at chips.
- Iwasan ang labis na pag-inom ng softdrinks at iba pang matatamis na inumin.
- Panatilihin ang tamang timbang at regular na mag-ehersisyo.
- Magpa-check-up ng regular para matukoy agad ang mga kondisyon tulad ng diabetes at hypertension.
FAQs
Ano ang Stage 5 CKD?
Ang Stage 5 CKD ay ang pinakagrabeng antas ng chronic kidney disease, kung saan hindi na gumagana nang maayos ang mga bato at nangangailangan na ng dialysis o kidney transplant.
Ano ang mga sintomas ng CKD?
- Pagod at panghihina
- Pagkakaroon ng pamamaga sa paa
- Hirap sa paghinga
- Madalas na pag-ihi lalo na sa gabi
Advertisement
Paano maiiwasan ang CKD?
Ang malusog na pamumuhay, tamang pagkain, at regular na pagbisita sa doktor ay makakatulong upang maiwasan ang CKD.
Si Angel Mae ay nagsisilbing paalala sa lahat na ang tamang pagkain at pamumuhay ay mahalaga upang mapanatili ang kalusugan ng ating mga bato. Sa kabila ng kaniyang kondisyon, ang kaniyang kwento ay simbolo ng tapang, pag-asa, at determinasyon.
